Thời cơ và quyết định chớp lấy thời cơ trong cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Cách mạng Tháng Tám thành công là một mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm hào hùng của dân tộc ta. Thành quả của cuộc Cách mạng Tháng Tám được kết hợp từ nhiều yếu tố. Từ lòng yêu nước mãnh liệt của dân ta và sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Đảng. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã dự đoán được tình hình cách mạng, bắt kịp với sự chuyển biến mau lẹ của thời cuộc. Thực hiện tốt quá trình chuẩn bị thời cơ, quyết định chớp lấy thời cơ, thực hiện hành động kiên quyết đúng lúc. Điều đó đã làm nên thắng lợi vang dội của cuộc Cách mạng Tháng Tám, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đem độc lập, tự do cho toàn dân tộc Việt Nam.

Trong quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng ta coi khởi nghĩa là một nghệ thuật. Đó là nghệ thuật chuẩn bị thời cơ, chớp lấy thời cơ, giành thế thắng lợi trong một thời khắc quyết định.

Theo từ điển Bách khoa toàn thư: Thời cơ là thời gian, điều kiện, hoàn cảnh chủ quan, khách quan thuận lợi để tiến hành thắng lợi một việc gì đó.

Trong chiến tranh, vấn đề thời cơ là vấn đề quan trọng. Bởi vì, bên nào nắm được thời cơ thì chắc chắn bên đó sẽ giành được thắng lợi. Vì vậy, tự cổ chí kim vấn đề thời cơ đã được rất nhiều người quan tâm nghiên cứu. Trong đó có Khổng Tử, Gia Cát Lượng, Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh…

Vấn đề thời cơ cũng đã được chủ nghĩa Mác-Lênin đề cập đến. Hồ Chí Minh đã nghiên cứu vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của cách mạng nước ta và linh hoạt, uyển chuyển theo tình hình cách mạng thế giới. Đảng ta nhận thức rõ rằng: Thời cơ là sự kết hợp hàng loạt nhân tố chủ quan và khách quan đã đến độ chín muồi. Thời cơ không tự đến, một phần là do ta chuẩn bị nó, thúc đẩy nó.

Từ khi mới ra đời, Đảng ta đã ra sức xây dựng lực lượng về các mặt, mở rộng mặt trận, xây dựng khối đoàn kết toàn dân, lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng, lực lượng cách mạng ở thành phố,…để chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ đến.

Đồng thời, Đảng hết sức chăm chú theo dõi sự phát triển của tình hình, diễn biến của chiến tranh thế giới lần thứ hai, dự đoán các khả năng, phân tích mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù để có những quyết sách đúng đắn kịp thời.

Sau khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra. Tháng 5 năm 1941, dựa trên những dự đoán ban đầu của tình hình cách mạng trong nước và thế giới. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 đã nhận định: Nếu như Liên Xô thắng trận và Trung Quốc phản công bọn phát xít Nhật thì đây sẽ là những điều kiện thuận lợi để Đảng ta xây dựng lực lượng tiến tới khởi nghĩa rộng lớn. Đồng thời, Đảng cũng chỉ ra những điều kiện tạo nên thời cơ chín muồi. Đó là: Ta xây dựng được mặt trận cứu quốc thống nhất trên toàn quốc. Nhân dân không thể sống dưới sự áp bức của Pháp - Nhật được nữa. Phe thống trị ở Đông Dương bước vào khủng hoảng. Và tình hình thế giới có chuyển biến thuận lợi cho ta như Trung Quốc thắng Nhật, quân Đồng Minh thắng trận…

Từ nǎm 1942, Đảng nhận định rằng: Liên Xô chiến thắng phát xít Đức - Nhật là điều có khả năng nhất. Tình thế sẽ diễn biến thuận lợi cho ta. Vì vậy, Đảng xác định chuẩn bị khởi nghĩa.

Tháng 9 năm 1944, Đảng đã dự kiến rằng, mâu thuẫn Nhật - Pháp sẽ dẫn tới Nhật đảo  chính lật đổ Pháp và chỉ ra phương hướng hành động cho toàn Đảng.

Tháng 10 năm 1944, Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào toàn quốc chuẩn bị khởi nghĩa. Ngày 9 tháng 3 năm 1945, Nhật đảo chính Pháp, chiếm Đông Dương. Pháp nhanh chống đầu hàng, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp từ ngày 9 tháng 3 năm 1945 đến ngày 10 tháng 3 năm 1945 đã đánh giá tình hình, ra chỉ thị: “Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Nội dung chủ yếu của bản Chỉ thị: Xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt và duy nhất của nhân dân Đông Dương là phát xít Nhật. Phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc khởi nghĩa. Tuy nhiên Đảng ta xác định, sự kiện Nhật đảo chính Pháp chỉ làm cho tình hình chính trị tại Đông Dương lâm vào khủng hoảng chứ thời cơ cho  khởi nghĩa chưa thật sự chín muồi.

Tháng 8 năm 1945, tình thế cách mạng trực tiếp đã xuất hiện. Cuộc khủng hoảng chính trị ở Đông Dương đã đến tột độ. Phe phát xít thua trận, phát xít Nhật đã đầu hàng đồng minh vô điều kiện. Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim hoang man cực độ. Đồng thời, ta đã xây dựng lực lượng cách mạng hùng hậu. Nhân dân ta không thể chịu đựng bị áp bức được nữa. Quyết tâm chiến đấu để giành độc lập tự do cho dân tộc, không khí cách mạng sôi sục. Bên cạnh đó, cách mạng phải chạy đua gấp rút với quân Anh, Mỹ trước khi chúng vào Đông Dương giải giáp quân phát xít, mượn danh nghĩa pháp lý để chiếm nước ta. Trong tình hình đó, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 8 năm 1945 tại Tân Trào (Tuyên Quang). Sau khi phân tích những điều kiện chủ quan và khách quan đã chín muồi để cuộc tổng khởi nghĩa có thể nổ ra và thắng lợi. Hội nghị quyết định: Đảng phải kịp thời phát động và lãnh đạo toàn dân tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phátxít Nhật trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương. Hồ Chí Minh đã kiên quyết khẳng định: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hi sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải cương quyết giành cho được độc lập”.

Hưởng ứng sự lời kêu gọi của Đảng, nhân dân cả nước đã vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và chính quyền tay sai. Chỉ trong vòng 12 ngày, từ ngày 14 đến ngày 25 tháng 8 năm 1945, nhân dân ta đã giành được chính quyền trong cả nước. Cách mạng Tháng Tám thành công rực rỡ.

Như vậy, ta thấy rằng Đảng ta đã nhanh chóng chớp lấy thời cơ “Nghìn năm có một” để thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng. Thời cơ của Cách mạng Tháng Tám trực tiếp xuất hiện khi.

- Nhân dân ta không thể sống trong cảnh bị áp bức, bóc lột như thế được nữa. Ta xây dựng được một lực lượng cách mạng hùng hậu, với ý chí quyết tâm cao độ “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

- Phát xít Nhật đầu hàng quân đồng minh.

- Chính phủ tay sai hoang mang cực độ, mất hết ý chí chiến đấu.

- Khi quân Đồng minh chưa kịp nhảy vào Đông Dương giải giáp quân phát xít.

Những yếu tố trên kết hợp tạo thành điều kiện thuận lợi khiến cho thời cơ để nổ ra cuộc Cách mạng Tháng Tám đã chín muồi. Đây là thời cơ “nghìn năm có một”, chỉ xuất hiện một lần trong lịch sử. Thời cơ không tự nhiên có mà do chúng ta tác động nó, thúc đẩy nó ra đời. Trong suốt 15 năm Đảng ta luôn luôn chú trọng tới việc xây dựng lực lượng, củng cố đội ngũ Đảng viên để làm nồng cốt cho cuộc cách mạng. Thực hiện tuyên truyền, giác ngộ vận động quần chúng nhân dân dưới mọi hình thức, trên tất cả các mặt trận. Và khi thời cơ xuất hiện, đạt đến độ chín muồi, Đảng ta đã nhanh chóng cướp lấy cơ hội này, phát động khởi nghĩa giành chính quyền. Thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tuyên bố với nhân dân Việt Nam và thế giới, công nhận nền độc lập của dân tộc Việt Nam, chặn đứng âm mưu xâm lược của kẻ thù.

Sự thành công của Cách mạng Tháng Tám là minh chứng hùng hồn cho nghệ thuật tạo thời cơ, chớp lấy thời cơ, khởi nghĩa giành chính quyền của Đảng ta. Thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng, dù lúc đó mới được 15 tuổi. Ngày nay, trong thời kỳ hội nhập quốc tế, Đảng ta cũng cần phải sáng suốt lãnh đạo nhân dân ta nhanh chóng chớp lấy thời cơ, tạo thời cơ cho chính mình. Bằng việc đi tắt đón đầu, nhạy bén tiếp thu các thành tựu khoa học kỹ thuật,…để tạo điều kiện phát triển toàn diện đất nước. Xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đưa nước ta tiến lên chủ nghĩa xã hội để xứng đáng với sự nghiệp mà cha ông ta đã dày công xây dựng./.

Hồ Thị Thùy Dung
Khoa Lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

CHUYÊN ĐỀ

hcm

Thư viện ảnh