Chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam, Người đã hy sinh cả cuộc đời vì độc lập, tự do, thống nhất nước nhà. Người đã để lại cho dân tộc Việt Nam những di sản quý báu, trong đó đoàn viên, thanh niên là một trong những di nguyện mà chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm, Người mong muốn xây dựng một thế hệ trẻ vừa “hồng”, vừa “chuyên”, góp phần xây dựng nước Việt Nam ngày càng phát triển sánh vai với các cường quốc trên thế giới.
1. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh niên
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, là lực lượng cách mạng hùng hậu, là người kế tục sự nghiệp cách mạng của ông, cha ta, có vị trí, vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Về vị trí, vai trò thanh niên
Năm 1925, trong thư gửi Thanh niên An Nam, Nguyễn Ái Quốc đã viết “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất, nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh” [1]. Theo Người, muốn hồi sinh dân tộc trước hết phải hồi sinh thanh niên, đây là một trong những luận điểm quan trọng của Người khẳng định vị trí, vai trò của thanh niên.
Trong Thư gửi Thanh niên, tháng 8-1947, Người khẳng định “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” [2]. Qua đó thể hiện thanh niên giữ vai trò vô cùng quan trọng quyết định đến việc phát triển hay suy yếu của nước nhà.
Tại Đại hội Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ II, Người chỉ rõ: “Thanh niên là người tiếp sức cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai - tức là các cháu nhi đồng” [3]. Nghĩa là thanh niên có vai trò tiếp nối sự nghiệp cách mạng của thế hệ đi trước, đồng thời phải là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai, đây là một nhiệm vụ kép song hành của người thanh niên, tiếp nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai vừa phải hoàn thành nhiệm vụ kế thừa sự nghiệp cách mạng của cha ông, vừa là tấm gương sáng cho đàn em noi theo và lãnh đạo, dìu dắt các em nhỏ trở thành những thanh niên ưu tú cho đất nước, giữ một vai trò quan trọng trong việc dìu dắt những mầm non của đất nước.
Về yêu cầu đối với thanh niên
Tại Đại hội đại biểu thanh niên Hà Nội, khai mạc 27-9-1945, Người nhấn mạnh: Thanh niên “phải tham gia ý kiến vào công việc của Chính phủ; chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự luyện ngay từ bây giờ để sau này lên thay những thủ lĩnh mà gánh vác việc trọng đại của nước nhà” [4]. Qua đó, chúng ta thấy rằng Người yêu cầu thanh niên tham gia ý kiến vào công việc của Chính phủ, phải tự rèn luyện tham gia phát biểu ý kiến đóng góp vào công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, trên cơ sở đó là nền tảng vững chắc để tích lũy kinh nghiệm, kiến thức để tương lai còn gánh vác các công việc của nước nhà. Đây là một yêu cầu cấp thiết phù hợp với thực tiễn cách mạng nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó” [5]. Theo Người, thanh niên là nhân tố quan trọng quyết định tương lai của đất nước, do đó thanh niên cần phải rèn luyện cả về chuyên môn lẫn nghiệp vụ, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức để trở thành một người thanh niên tốt, tham gia xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.
Bên cạnh đó, Người cũng chỉ ra ưu điểm và khuyết điểm của thanh niên. Ưu điểm của thanh niên ta là “hăng hái, giàu tinh thần xung phong; khuyết điểm là ham chuộng hình thức, thiếu thực tế, bệnh cá nhân, bệnh anh hùng” [6]. Như vậy chúng ta thấy rằng thanh niên là những người trẻ hăng hái, nhiệt tình, nhanh nhạy tiếp thu cái mới, có hoài bão, có ước mơ. Trong lịch sử dân tộc, thanh niên có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Do đó, nếu thanh niên được định hướng đúng sẽ phát huy tài năng, tính sáng tạo của mình, sẵn sàng tham gia vào công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.
Tuy nhiên, thanh niên cũng có một số khuyết điểm như chuộng hình thức, thiếu thực tế, bệnh cá nhân, bệnh anh hùng, vì vậy để khắc phục những hạn chế, khuyết điểm đó thanh niên phải vượt qua gian khổ tiến lên phía trước, phải giữ vững đạo đức cách mạng; phải khiêm tốn, cần cù, hăng hái, dũng cảm; tránh tư tưởng kiêu ngạo, xung phong trong mọi công tác, phải cố gắng học tập chính trị, văn hóa, nghề nghiệp để trở thành cán bộ tốt, đảng viên tốt.
2. Di nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “thanh niên” trong Di chúc
Trong Di chúc trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khǎn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chǎm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [7].
Trong Di chúc nói về thanh niên Người khẳng định ba nội dung lớn:
Thứ nhất là, đánh giá về đoàn viên, thanh niên Người đánh giá thanh niên: “ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khǎn, có chí tiến thủ”. Theo Người, đoàn viên, thanh niên nói chung là tốt, đều có tinh thần xung kích, hăng hái, xung phong, nhiệt tình, có hoài bão, không ngại khó khăn, gian khổ tham gia các phong trào cách mạng, các hoạt động thiện nguyện, có ý chí cầu tiến, tích lũy kiến thức để phát triển bản thân.
Thứ hai là, yêu cầu đối với Đảng về công tác đoàn viên, thanh niên Trước lúc đi xa
Người rất tâm huyết, để lại nhiều kỳ vọng đối với thế hệ thanh niên, do đó Người đã gửi gắm thế hệ trẻ cho Đảng ta, những thế hệ đi trước dìu dắt thế hệ sau. Đảng phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, đào tạo thanh niên thành một thế hệ vừa “hồng” vừa “chuyên” để kế thừa sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. “Hồng” là rèn luyện thanh niên thấm nhuần đạo đức cách mạng, phấn đấu trở thành những đảng viên đảng Cộng sản để kế thừa sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. “Chuyên” là rèn luyện về chuyên môn, nghiệp vụ. Người mong rằng thanh niên phải chăm chỉ rèn luyện giỏi về chuyên môn, vững về nghiệp vụ để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, năng động, sáng tạo trong công tác và hoạt động của mình. Phấn đấu rèn luyện trở thành người vừa có tài, vừa có đức góp một phần công sức nhỏ của mình vào công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.
Thứ ba là, tầm quan trọng của việc đào tạo, bồi dưỡng cách mạng cho thế hệ sau
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Người từng nói: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có con người xã hội chủ nghĩa”; “vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích một trăm năm phải trồng người”, vì vậy việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng đời sau là yêu cầu cấp thiết, là nhiệm vụ cần kíp, rất quan trọng và cần thiết. Người mong muốn Đảng và Nhà nước ta đào tạo, bồi dưỡng thanh niên thành một thế hệ cách mạng kế tục sự nghiệp của thế hệ đi trước, đối với cán bộ, đảng viên đạo đức cách mạng là gốc, do đó thế hệ thanh niên muốn kế tục sự nghiệp cách mạng thế hệ đi trước phải trau dồi phẩm chất đạo đức cách mạng. Người khẳng định giáo dục cách mạng là vấn đề gốc rễ trong giáo dục thế hệ trẻ, giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ là nhằm giúp họ trở thành những công dân tốt, là những người chủ tương lai đất nước và khi có đạo đức cách mạng khi trở thành cán bộ, đảng viên sẽ là tấm gương sáng cho nhân dân noi theo.
Bên cạnh đó, việc giáo dục cách mạng cho thanh niên là công việc khó khăn, lâu dài và hệ trọng. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên và các thế hệ đi trước không chỉ truyền đạt kinh nghiệm, kiến thức lý luận, là tấm gương trong mọi lĩnh vực công tác và trong cuộc sống, để thanh niên học tập và noi theo.
3. Vận dụng trong xây dựng, bảo vệ tổ quốc Việt Nam hiện nay
Lời dặn dò cuối cùng của Bác đối với đoàn viên, thanh niên trong Di chúc thể hiện tình cảm sâu nặng, sự yêu quý, niềm tin của Bác đối với thế hệ sau, là một trong những cơ sở để Đảng và Nhà nước ta tiếp tục phát huy vai trò của thanh niên đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước. Trong giai đoạn hiện nay, trước sự biến đổi của khu vực và thế giới, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ đòi hỏi phải nâng tầm tri thức, nâng cao vai trò của thế hệ trẻ, thế hệ tương lai của đất nước. Do đó, trong thời gian tới để góp phần xây dựng thế hệ trẻ thành một thế hệ vừa “hồng”, vừa “chuyên” theo di nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh cần thực hiện tốt những giải pháp sau:
Thứ nhất, Đảng và Nhà nước ta cần tiếp tục phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo của tuổi trẻ trong việc tham gia các công tác thiện nguyện với tinh thần “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”, tham gia phát triển kinh tế những vùng xung yếu của Tổ quốc, những nơi vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Hiện nay, trước tình trạng bão, lũ ảnh hưởng đến nhân dân, do đó cần phát huy vai trò, xung kích, tiên phong, cũng như phát huy năng lực nhạy bén, sáng tạo của thanh niên trong dự báo thiên tai bão lũ từ kinh nghiệm thực tế gắn với tưng vùng nhất định, từ đó hạn chế thiệt hại về người và của từ thiên tai gây ra. Tham gia bảo vệ môi trường sinh thái,
Thứ hai, Đảng và Nhà nước ta rất chú trọng công tác thanh niên, cũng như đề cao vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đối với việc tuyên truyền, giáo dục, đào tạo bồi dưỡng thế hệ trẻ. Do đó thời gian tới cần tiếp tục quán triệt Nghị quyết 25-NQ/TW ngày 25/7/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”; Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030. Thứ ba, chú trọng giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ.
Một là, Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Giáo dục nhằm phát huy cao độ tính tự giác, chủ động, tích cực của thanh niên trong tham gia học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng trong sáng. Bối cảnh quốc tế hiện nay đang tác động mạnh mẽ đối với thanh niên, tác động một cách toàn diện lên tư tưởng, tình cảm, lối sống, nhu cầu của từng thanh niên. Do đó, thanh niên phải rèn luyện để có lập trường tư tưởng vững vàng, có lòng yêu nước, có niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng và lối sống lành mạnh; tích cực tham gia vào các cuộc đấu tranh bảo vệ Đảng, Nhà nước và bảo vệ cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh chống lại âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Đổi mới hình thức, phương pháp học tập lý luận chính trị để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên thanh niên; chú trọng giáo dục truyền thống, lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc, phát huy tính tích cực chính trị của thanh niên để họ quan tâm các vấn đề, các sự kiện chính trị của đất nước; tăng cường công tác giáo dục, quản lý, bồi dưỡng của các chủ thể đối với thanh niên, nhất là gia đình, nhà trường và xã hội, thường xuyên có sự phối hợp với nhau trong xác định nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục, rèn luyện cho phù hợp. Giáo dục cho thanh niên luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, bên cạnh đó, cần phổ biến chính sách, pháp luật cho thanh niên giúp thanh niên nắm vững chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Hai là, hỗ trợ vốn giúp thanh niên khởi nghiệp. Thanh niên là thế hệ trẻ có rất nhiều ý tưởng mới và sáng tạo trong khởi nghiệp, lập nghiệp. Tuy nhiên, do vì là thanh niên nên vẫn chưa có nhiều vốn để khởi nghiệp, do đó tổ chức Đoàn cần quan tâm chú trọng phối hợp với các tổ chức khác giúp hỗ trợ vốn cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp từ đó góp phần phát triển kinh tế địa phương cũng như tạo việc làm cho các thành viên khác trong xã hội. Ngoài ra cần nhân rộng mô hình tiêu biểu trong thanh niên gắn với điều kiện tự nhiên từng vùng từ đó góp phần chung vào sự nghiệp phát triển của đất nước.
Ba là, nâng cao năng lực hội nhập quốc tế của thanh niên, học tập ngoại ngữ. Hiện nay trước bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, trình độ dân trí ngày càng cao, ứng dụng khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, với xu thế thế giới tương lai sẽ phát triển hơn nữa đòi hỏi thanh niên cần phải không ngừng học tập, trau dồi kiến thức nâng cao trình độ của mình. Phải có khả năng, năng lực hội nhập quốc tế, học tập kinh nghiệm từ các nước trên thế giới trên tất cả các lĩnh vực. Bên cạnh đó, cần phát huy vai trò của Ban quốc tế trong Tổ chức Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, trong việc cử các đoàn viên, thanh niên tiêu biểu, xuất sắc đi nước ngoài học tập kinh nghiệm và về vận dụng, truyền đạt, chia sẻ lại cho thế hệ sau. Ngoài ra, chúng ta có thể khuyến khích thanh niên sử dụng một số trang thiết bị kỹ thuật từ nước ngoài gắn với từng chuyên môn hay mô hình kinh doanh nhất định của thanh niên trong quá trình sản xuất, từ đó góp phần nâng cao chất lượng, giảm chi phí, tăng thu nhập đối với thanh niên trong khởi nghiệp, sản xuất.
Một điều cần thiết cần lưu ý, nước ta ngày càng hội nhập và phát triển, các nước trên thế giới ngày càng đầu tư vào Việt Nam, do đó để có thể thuận lợi trong quá trình hợp tác và phát triển đòi hỏi cần có sự hiểu biết về văn hóa, kinh tế cũng như một số điều kiện cụ thể cho công tác hợp tác, phát triển mà điều quan trọng một trong rào cản khó khăn đó chính là ngôn ngữ. Do đó, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt là tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần chú trọng công tác khuyến khích đoàn viên, thanh niên tự học tâp nâng cao ngoại ngữ theo năng khiếu, năng lực của bản thân để sau này khi công tác trong một tổ chức nhất định tùy thuộc vào đối tượng hợp tác mà vận dụng ứng tuyển phù hợp. Hiện nay, tiếng anh là ngôn ngữ quốc tế, tuy nhiên có một số nước vẫn dùng quốc ngữ để hợp tác với Việt Nam do đó việc đầu tư học tập ngoại ngữ là một điều rất quan trọng, không những giúp nâng cao năng lực bản thân, phục vụ công tác mà còn là một trong những điều kiện để học tập kinh nghiệm, mở rộng giao lưu, hợp tác của nước ta.
Như vậy, trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nào vai trò của thanh niên cũng rất quan trọng, là lực lượng hùng hậu, là thế hệ trẻ nối tiếp sự nghiệp của thế hệ đi trước, là người chủ tương lai của nước nhà. Do đó Đảng và Nhà nước ta trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng cần quan tâm giáo dục, bồi dưỡng thế hệ sau thành một thế hệ trẻ vừa “hồng”, vừa “chuyên” để từ đó giúp thanh niên phát huy vai trò của mình trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh và hạnh phúc./.
========================
[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.2, tr.144.
[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.2, tr.216.
[3] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.2, tr.298.
[4] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.4, tr.32.
[5] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.2, tr.216.
[6] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, t.7, tr.66.
[7] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 15, tr. 612.