Nữ tướng Nguyễn Thị Định - Biểu tượng của phụ nữ Việt Nam anh hùng và phong trào Đồng khởi

Trong suốt chiều dài lịch sử, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam luôn gắn liền với những phẩm chất đáng quý như kiên cường, bất khuất, trung hậu và đảm đang. Họ không chỉ là hậu phương vững chắc mà còn trực tiếp tham gia vào các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, viết nên những trang sử vàng của dân tộc. Từ hai Bà Trưng, Bà Triệu đến những nữ anh hùng trong thời kỳ hiện đại, phụ nữ Việt Nam luôn là biểu tượng của lòng yêu nước và sự hy sinh cao cả. Trong số đó, nữ tướng Nguyễn Thị Định là một cái tên sáng ngời, tiêu biểu cho tinh thần ấy. Là người nữ tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam, đồng chí không chỉ là một nhà lãnh đạo xuất sắc mà còn là biểu tượng sống động của phong trào Đồng Khởi ở Bến Tre – phong trào mở đầu cho cuộc đấu tranh vũ trang mạnh mẽ ở miền Nam trong giai đoạn chống Mỹ. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí không chỉ để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử mà còn khẳng định vai trò to lớn của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

1. Tiểu sử và cuộc đời của nữ tướng Nguyễn Thị Định

Đồng chí Nguyễn Thị Định – Cô Ba Định, nữ tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam, sinh ngày 15 tháng 3 năm 1920 tại xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Quê hương đồng chí – vùng đất Đồng Khởi, nổi tiếng với truyền thống yêu nước và ý chí đấu tranh kiên cường – đã hun đúc tinh thần cách mạng trong đồng chí từ khi còn trẻ. Xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo, đồng chí sớm phải đối mặt với những bất công của xã hội thực dân phong kiến. Chứng kiến cảnh quê hương bị áp bức và bóc lột, đồng chí nung nấu ý chí đấu tranh để giành lại tự do cho dân tộc.

Nguyễn Thị Định – Cô Ba Định đã gợi lên tình cảm yêu thương của người dân Nam bộ, Bà giác ngộ và tham gia cách mạng từ khi còn rất trẻ. Năm 16 tuổi, đồng chí bắt đầu hoạt động trong phong trào yêu nước tại địa phương, bắt đầu tham gia cách mạng, đảm nhận nhiệm vụ giao liên, rải truyền đơn và vận động quần chúng đấu tranh. Tháng 10/1938, bà được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam), tổ chức các phong trào biểu tình chống sưu cao thuế nặng và tuyên truyền cách mạng. Năm 1940, chồng đồng chí Nguyễn Thị Định bị địch bắt đày đi Côn Đảo và hy sinh ở đó. Nửa năm sau, đồng chí cũng bị bắt, đi đày Bà Rá (thuộc tỉnh Bình Phước ngày nay) và tra tấn dã man nhưng vẫn giữ vững ý chí, không khai báo thông tin về tổ chức. Sau khi ra tù, đồng chí tiếp tục con đường hoạt động cách mạng ở Châu Thành rồi tham gia lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền ở Bến Tre tháng 8 năm 1945, trở thành một trong những cán bộ nòng cốt ở Bến Tre.

Trong sự nghiệp cách mạng, Nguyễn Thị Định – Cô Ba Định đã trải qua nhiều cột mốc quan trọng. Từ năm 1946 đến 1954, đồng chí giữ vai trò lãnh đạo các phong trào chống Pháp ở miền Nam, nổi bật năm 1946 đồng chí bí mật vượt biển ra Hà Nội báo cáo tình hình và từ năm 1947 đến 1954 đồng chí giữ chức vụ Ủy viên ban Chấp hành Phụ nữ cứu quốc Nam Bộ, Tỉnh ủy viên tỉnh Bến Tre; Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bến Tre.

Đỉnh cao trong sự nghiệp của Nguyễn Thị Định là vai trò lãnh đạo phong trào Đồng Khởi năm 1960 tại Bến Tre. Dưới sự chỉ huy của đồng chí, phong trào đã bùng nổ mạnh mẽ, kết hợp giữa đấu tranh chính trị và vũ trang, làm lung lay chính quyền Sài Gòn ở nhiều vùng nông thôn miền Nam. Sự thành công của phong trào Đồng Khởi không chỉ là bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ mà còn khẳng định tài năng lãnh đạo và tinh thần cách mạng của đồng chí. Năm 1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: Phó tổng Tư lệnh Quân giải phóng là cô Nguyễn Thị Định. Cả thế giới chỉ nước ta có vị tướng quân gái như vậy. Thật là vẻ vang cho miền Nam, cho cả dân tộc ta. Năm 1974, đồng chí được phong quân hàm Thiếu tướng. Năm 1982, bà được bầu làm Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, Phó Chủ tịch Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ quốc tế: năm 1986, Phó chủ tịch Hội đồng Nhà nước.

Nữ tướng Nguyễn Thị Định không chỉ là một nhà lãnh đạo tài ba mà còn là biểu tượng của ý chí, lòng dũng cảm và sự hy sinh cao cả. Cuộc đời đồng chí gắn liền với những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, trở thành tấm gương sáng cho thế hệ phụ nữ Việt Nam noi theo.

2. Vai trò của Nguyễn Thị Định trong phong trào Đồng Khởi

Phong trào Đồng Khởi (1959–1960) là một sự kiện lịch sử quan trọng, mở ra một giai đoạn mới trong cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam Việt Nam. Vào thời điểm này, sau Hiệp định Genève (1954), đất nước tạm thời bị chia cắt hai miền. Chính quyền Ngô Đình Diệm ở miền Nam với sự hậu thuẫn của Mỹ đã thực hiện hàng loạt chính sách đàn áp khốc liệt đối với cách mạng, như "tố cộng, diệt cộng", thành lập các khu trù mật, và đàn áp nhân dân. Trước tình hình đó, cách mạng miền Nam buộc phải chuyển hướng từ đấu tranh chính trị đơn thuần sang kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang. Phong trào Đồng Khởi ở Bến Tre là minh chứng rõ ràng nhất cho sự chuyển biến này, và Nguyễn Thị Định chính là người giữ vai trò lãnh đạo nòng cốt.

Trong vai trò lãnh đạo phong trào Đồng Khởi tại Bến Tre, đồng chí Nguyễn Thị Định đã thể hiện tài năng tổ chức và lãnh đạo xuất sắc. Với tư cách là Ủy viên Ban Chấp hành Tỉnh ủy Bến Tre, đồng chí đã cùng các đồng chí nghiên cứu, vạch ra kế hoạch chi tiết cho cuộc nổi dậy. Đồng chí chủ trương tận dụng sức mạnh tổng hợp của toàn dân, đặc biệt là phụ nữ, trong cả đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang. Chính từ chỉ đạo này, phong trào đã thu hút sự tham gia đông đảo của các tầng lớp nhân dân, trong đó phụ nữ đóng vai trò trung tâm.

Chiến thuật của đồng chí Nguyễn Thị Định trong phong trào Đồng Khởi là sự kết hợp sáng tạo giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang. Đồng chí tổ chức các đội quân "đội tóc dài" – những phụ nữ vừa tham gia biểu tình, đấu tranh chính trị vừa bí mật hỗ trợ lực lượng vũ trang. Thắng lợi cuộc đấu tranh đầu tiên tại Bến Tre của “Đội quân tóc dài” là minh chứng sinh động về sự sáng tạo của đường lối đấu tranh chính trị kết hợp với vũ trang và binh vận, mà về sau, đã trở thành phương châm chỉ đạo chiến lược cho phong trào Đồng khởi toàn miền Nam. “Đội quân tóc dài” không chỉ là một trong những lực lượng quần chúng bảo vệ, che chở tốt nhất các cơ sở cách mạng và lực lượng vũ trang giải phóng miền Nam mà còn được tổ chức trở thành một lực lượng đấu tranh trực diện với quân thù. Đội quân tóc dài đã kiên cường và liên tục đấu tranh phá “ấp chiến lược”, chống bình định nông thôn, chống hành quân càn quét, chống phi pháo hủy diệt và dồn dân bắt lính của chính quyền Sài Gòn.

Có thể thấy, Đồng khởi Bến Tre đã mở đầu cho cao trào tấn công và nổi dậy của toàn miền Nam và là nơi khởi đầu của “Đội quân tóc dài” - đội quân có một không hai trên thế giới, đã trở thành biểu tượng chung đầy tự hào của phụ nữ Việt Nam trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc. Tinh thần Đồng Khởi đã làm bùng lên khí thế cách mạng, cổ vũ mạnh mẽ các địa phương khác đứng lên đấu tranh. Phong trào cũng là cột mốc quan trọng đánh dấu sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (1960), góp phần quyết định vào thắng lợi cuối cùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Vai trò lãnh đạo của đồng chí Nguyễn Thị Định trong phong trào Đồng Khởi không chỉ thể hiện trí tuệ chiến lược mà còn khẳng định bản lĩnh, lòng dũng cảm của một người phụ nữ Việt Nam. Tên tuổi của bà đã được ghi vào những trang sử sáng ngời của dân tộc Việt Nam, gắn liền với sự ra đời của phong trào đấu tranh của phụ nữ toàn miền Nam nói chung, phụ nữ trên quê hương xứ dừa nói riêng, trở thành biểu tượng sáng ngời của tinh thần yêu nước, sáng tạo và bất khuất.

3. Biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam anh hùng

Đồng chí Nguyễn Thị Định – cô Ba Định là hiện thân tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam anh hùng, với những phẩm chất đáng quý như kiên cường, trí tuệ, nhân hậu và sáng tạo. Suốt cuộc đời cách mạng, đồng chí luôn giữ vững tinh thần bất khuất trước kẻ thù, không khuất phục trước những gian khổ, hiểm nguy. Đồng chí thể hiện sự kiên cường trong mọi hoàn cảnh, từ khi bị bắt giam và tra tấn trong nhà tù thực dân Pháp đến những ngày chỉ huy phong trào Đồng Khởi đầy cam go. Sự thông minh và trí tuệ của đồng chí được thể hiện qua các chiến lược đấu tranh sáng tạo, kết hợp đấu tranh chính trị và vũ trang, đem lại thành công vang dội cho cách mạng miền Nam. Bên cạnh đó, đồng chí còn là một người lãnh đạo giàu lòng nhân hậu, luôn quan tâm đến đồng đội và nhân dân, là điểm tựa vững chắc cho phong trào cách mạng tại địa phương.

Đồng chí Nguyễn Thị Định không chỉ là một nhà cách mạng tài ba mà còn là người tiên phong trong việc khẳng định vị thế phụ nữ trong cách mạng và xã hội. Dưới sự dẫn dắt của đồng chí, phong trào phụ nữ "đội quân tóc dài" đã trở thành một biểu tượng độc đáo, thể hiện vai trò quan trọng của phụ nữ trong cuộc kháng chiến. Bà đã chứng minh rằng, phụ nữ không chỉ là hậu phương vững chắc mà còn là những chiến sĩ kiên cường, dám đối đầu với kẻ thù trên mọi mặt trận. Thông qua hành động và sự hy sinh của mình, đồng chí đã truyền cảm hứng và khích lệ hàng triệu phụ nữ Việt Nam tham gia vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Vai trò của đồng chí là minh chứng sống động cho tinh thần bình đẳng giới và sự đóng góp to lớn của phụ nữ trong lịch sử dân tộc.

Ngày 8/3/1965, nhân kỷ niệm 55 năm ngày quốc tế phụ nữ (1910-1965) Bác dành tặng phụ nữ Việt Nam bức trướng thêu 8 chữ vàng: Anh hùng - Bất khuất - Trung hậu - Đảm đang và Nguyễn Thị Định chính là biểu tượng rõ nét cho những phẩm chất ấy. Đối với nhân dân, Bà là biểu tượng của lòng yêu nước, sự hy sinh và sức mạnh đoàn kết; không chỉ là niềm tự hào của Bến Tre, của phong trào Đồng Khởi, mà còn là hình mẫu lý tưởng của người phụ nữ cách mạng trong lòng dân tộc.

Di sản của Nguyễn Thị Định không chỉ nằm ở những đóng góp cụ thể trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, mà còn ở những giá trị tinh thần mà đồng chí để lại. Tấm gương sáng ngời về lòng dũng cảm, sự sáng tạo và nhân hậu của đồng chí tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ phụ nữ Việt Nam hôm nay, trong công cuộc xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

4. Di sản và ý nghĩa lịch sử

Nguyễn Thị Định là một biểu tượng sáng ngời của tinh thần đấu tranh bất khuất, Bà đã để lại những di sản to lớn không chỉ trong lịch sử cách mạng Việt Nam mà còn trong lòng các thế hệ phụ nữ sau này. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí đã truyền cảm hứng mạnh mẽ, khẳng định rằng phụ nữ không chỉ có vai trò làm hậu phương vững chắc, mà còn có thể trở thành những nhà lãnh đạo tài ba, tiên phong trong mọi lĩnh vực. Tinh thần kiên cường, sự sáng tạo và lòng nhân ái của đồng chí đã tạo động lực cho thế hệ phụ nữ tiếp tục vượt qua khó khăn, vươn lên khẳng định mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng chí Nguyễn Thị Định là minh chứng sống động cho giá trị và vai trò quan trọng của phụ nữ trong sự phát triển của xã hội Việt Nam.

Di sản mà đồng chí Nguyễn Thị Định để lại không chỉ nằm ở những chiến công trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc mà còn ở những giá trị tinh thần sâu sắc. Phong trào Đồng Khởi do đồng chí lãnh đạo đã trở thành một biểu tượng của lòng yêu nước và sức mạnh đoàn kết. Những chiến lược sáng tạo trong đấu tranh chính trị và vũ trang của đồng chí đã trở thành bài học quý giá cho cách mạng Việt Nam, trong đó có phong trào “Đồng Khởi”. Ngoài ra, hình ảnh “đội quân tóc dài" do đồng chí tổ chức đã đi vào lịch sử như một minh chứng hùng hồn về vai trò to lớn của phụ nữ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Di sản tinh thần này tiếp tục được kế thừa, phát huy trong các phong trào phụ nữ Việt Nam hiện nay.

Để ghi nhận những đóng góp to lớn của đồng chí, Nhà nước đã trao tặng đồng chí danh hiệu cao quý "Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân" và nhiều huân chương, giải thưởng danh giá khác. Tên tuổi của đồng chí cũng được tưởng nhớ qua nhiều công trình văn hóa và lịch sử. Tượng đài Nguyễn Thị Định được xây dựng tại quê hương đồng chí ở Bến Tre như một biểu tượng của tinh thần Đồng Khởi và lòng yêu nước bất khuất. Bảo tàng Nguyễn Thị Định trưng bày các hiện vật, hình ảnh và tư liệu về cuộc đời đồng chí, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Ngoài ra, tên của đồng chí cũng được đặt cho nhiều con đường, trường học trên cả nước, thể hiện lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc của nhân dân.

Đồng chí Nguyễn Thị Định- Cô Ba Định không chỉ là niềm tự hào của nhân dân Bến Tre mà còn của toàn dân tộc Việt Nam. Di sản đồng chí để lại không chỉ là những chiến công lịch sử mà còn là tinh thần bất khuất, sự sáng tạo và tình yêu quê hương đất nước. Những giá trị ấy tiếp tục lan tỏa, truyền cảm hứng cho phụ nữ Việt Nam hôm nay, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng một đất nước Việt Nam hùng cường, văn minh, hiện đại và tiến bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

 

Trần Văn Hòa
Khoa Nhà nước và pháp luật

CHUYÊN ĐỀ

hcm

Thư viện ảnh