Kỷ niệm 114 năm Ngày Quốc tế Phụ nữ (08/3/1910-08/3/2024), 1983 năm cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, ngày Quốc tế hạnh phúc 20/3 và 77 năm Ngày thành lập Trường Đảng tỉnh Bến Tre (Trường Chính trị Bến Tre) (07/3/1947-07/3/2024)!

Thứ sáu, 29 Tháng 3, 2024 - 00:05

Quan điểm giáo dục toàn diện của Hồ Chí Minh và sự vận dụng sáng tạo của Đảng ta trong sự nghiệp giáo dục hiện nay

Nguyễn Thị Mai Trâm
Viên chức Khoa Lý luận cơ sở
 

Vấn đề giáo dục đã được đặt ra từ rất lâu thông qua quan niệm, lời nói, cách ứng xử… trong đời sống của dân tộc Việt Nam như “học ăn, học nói, học gói, học mở”, làm người phải trang bị “nhân, nghĩa, lễ, trí, tín”, phụ nữ cần trau dồi “công, dung, ngôn, hạnh”... Nhìn chung, theo truyền thống con người cần được giáo dục và phát triển nhân cách một cách hài hòa để sống có tình, có nghĩa, yêu quý và cư xử hiếu thuận với cha mẹ, ông bà, trách nhiệm với quê hương, đất nước.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thu, vận dụng, phát triển tư tưởng truyền thống giáo dục của dân tộc, triết lý giáo dục của nhiều nước trên thế giới. Từ đó, Người sáng lập, đặt nền móng và chỉ đạo việc xây dựng nền giáo dục mới toàn diện cho Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”1. Giáo dục phải đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng. Người đặc biệt quan tâm xây dựng và phát triển nền giáo dục toàn diện, tất cả vì một mục tiêu cao cả là vì con người, cho con người. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nền giáo dục toàn diện là một nền giáo dục phải đảm bảo những yếu tố:

Một là, giáo dục chính trị tư tưởng

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, giáo dục chính trị tư tưởng là hoạt động quan trọng, quyết định sự thành công của sự nghiệp cách mạng xuyên suốt mọi giai đoạn lịch sử. Người quan niệm: Nếu không thống nhất về tư tưởng, sẽ không thống nhất trong hành động “thì tư tưởng sẽ hỗn loạn, hành động sẽ hỗn loạn”.

     Để nâng cao nhận thức về chính trị tư tưởng cho mọi người, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng phải dạy lý luận, dạy chủ nghĩa Mác-Lênin, truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước tới cán bộ, đảng viên nhằm tạo ra sự thống nhất về tư tưởng, nâng cao nhận thức chính trị, phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận dụng những điều đã biết ấy vào cuộc sống. Khi đã nắm vững đường lối cách mạng, mới hiểu rõ mình phải làm gì và đi theo phương hướng nào để thực hiện mục đích của Đảng ta trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Chủ tịch Hồ Chí Minh còn ví: “Chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác. Có chuyên môn mà không có chính trị thì chỉ là cái xác không hồn. Phải có chính trị trước rồi mới có chuyên môn2.

Thứ hai, giáo dục đạo đức cách mạng

Chủ tịch Hồ Chí Minh coi giáo dục đạo đức là nền tảng của chiến lược giáo dục. Đạo đức là cái gốc của người cách mạng, là vấn đề có ý nghĩa quyết định trong việc xây dựng con người mới. Đạo đức là gốc, là nguồn, là nền tảng, bởi vì muốn làm cách mạng thì trước hết con người phải có cái tâm trong sáng, cái đức cao đẹp đối với giai cấp công nhân, nhân dân lao động, với cả dân tộc mình. Cái tâm cái đức ấy lại phải thể hiện trong các mối quan hệ xã hội hằng ngày. Nếu không có đạo đức cách mạng làm nền tảng, làm hành trang thì không thể hoàn thành được nhiệm vụ.

Đạo đức cách mạng không phải là cái có sẵn trong mỗi con người, nó cũng không phải từ trên trời rơi xuống mà do đấu tranh rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà được phát triển và củng cố. Cũng như “ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Vì thế mọi người cần phải được giáo dục đạo đức thường xuyên.

Thứ ba, giáo dục văn hóa, trình độ chuyên môn

Người cho rằng: “Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tưởng tốt, phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật.“Muốn tăng gia sản xuất tốt thì phải có kỹ thuật cải tiến. Muốn sử dụng kỹ thuật thì phải có văn hóa”3.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định văn hóa là một mặt căn bản của xã hội, là một trong những mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng con người mới, xã hội mới. “Văn hóa giáo dục là một mặt trận quan trọng trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Bởi vậy, đào tạo con người xã hội chủ nghĩa phải thực hiện trên một nền văn hóa mới xã hội chủ nghĩa và coi trọng giáo dục văn hóa truyền thống, giao lưu văn hóa.

Để nâng cao trình độ văn hóa thì trước hết mọi người phải được phổ cập giáo dục, nâng cao trình độ kiến thức chuyên môn cho mọi người, bởi công việc ngày càng nhiều, càng mới, khó khăn hơn, to lớn hơn, phức tạp hơn trước. Đặc biệt, học tập trong sách vỡ, câu chữ đó mới chỉ là “trí thức một nữa”, muốn trở thành người trí thức hoàn toàn thì phải đem trí thức đó áp dụng vào thực tế.

Thứ tư, giáo dục thể chất và sức khỏe

“Nhân sinh vô bệnh thị chân tiên”, đó là lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ tầm quan trọng của sức khỏe như tài sản quý báu, là hạnh phúc của mỗi người. Sức khỏe là vốn quý, một cơ thể không khỏe mạnh về cơ bắp, về mọi khí quan và đặc biệt thiếu sự dẻo dai, linh hoạt của hệ thống thần kinh thì sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình hoạt động trí tuệ và hoạt động thực tiễn.

          Xuất phát từ vai trò của sức khỏe trong việc xây dựng con người mới và xã hội mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn cán bộ và các cơ quan chức năng bốn việc cần quan tâm, đó là: Công tác phòng bệnh, công tác thể dục thể thao, công tác vệ sinh và thực hiện đời sống mới. Để giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây dựng đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới làm thành công. Mỗi một người dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân khỏe mạnh tức là cả nước mạnh khỏe. Dân có cường thì nước mới thịnh.

Thứ năm, giáo dục thẩm mỹ

Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Mỹ dục: là để phân biệt cái gì là đẹp, cái gì là không đẹp4. Giáo dục thẩm mỹ hình thành ở con người một quan hệ thẩm mỹ nhất định đối với hiện thực, đáp ứng nhu cầu hướng thiện, nhu cầu khám phá và thưởng thức cái đẹp của nghệ thuật và cuộc sống. Cùng với các nội dung giáo dục khác, làm tốt công tác giáo dục thẩm mỹ sẽ thúc đẩy việc mạnh mẽ hình thành nhân cách – đạo đức, hướng con người vào cái thiện, cái đẹp để phấn đấu, rèn luyện hoạt động và cống hiến.

Tiếp thu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục toàn diện, Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định vai trò hết sức quan trọng của giáo dục toàn diện và đây là chủ trương nhất quán của Đảng ta, được Đảng khẳng định qua các kỳ Đại hội. Đại hội IX của Đảng khẳng định: “Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, có ý thức cộng đồng, lòng nhân ái, khoan dung, tôn trọng nghĩa tình, lối sống có văn hóa, quan hệ hài hòa trong gia đình, cộng đồng và xã hội. Văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người tự hoàn thiện nhân cách, kế thừa truyền thống cách mạng của dân tộc, phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”5. Đến đại hội XII đã đề ra phương hướng: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với tiến bộ khoa học, công nghệ; phấn đấu trong những năm tới, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo; phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.”6

Trước những biến đổi sâu sắc của đời sống chính trị - xã hội, quá trình hội nhập, xây dựng đất nước có nhiều thời cơ nhưng cũng đan xen nhiều thách thức. Các thế lực thù địch vẫn luôn lợi dụng những vấn đề suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí của một bộ phận cán bộ đảng viên để chống phá, làm mất niềm tin của Nhân dân vào cán bộ, đảng viên. Để khắc phục những hạn chế, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững trên con đường xã hội chủ nghĩa thì không có gì hơn là xây dựng đất nước dựa trên phát triển con người một cách toàn diện và giáo dục toàn diện phải được xem là “quốc sách hàng đầu”.

Đặc biệt, cần chú trọng giáo dục toàn diện đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên, giảng viên Trường Chính trị. Trường Chính trị với chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương về lý luận chính trị - hành chính; chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn, nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội; kiến thức về một số lĩnh vực khác; tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị ở địa phương.

Trong giai đoạn hiện nay, đội ngũ cán bộ, đảng viên, giảng viên Trường Chính trị còn giữ vai trò xung kích trong sự nghiệp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ quan trọng đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên, giảng viên Trường Chính trị cần phải được trang bị, giáo dục toàn diện về: Chuyên môn, chính trị tư tưởng, đạo đức cách mạng, thể chất, thẩm mỹ.

Trong đó, cần tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng - tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng ta, nâng cao nhận thức, tăng “sức đề kháng” cho cán bộ, đảng viên, giảng viên. Coi trọng nhiệm vụ rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, chú trọng giáo dục, đấu tranh, phê phán những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” góp phần thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch.

Tóm lại, vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về giáo dục toàn diện góp phần giáo dục cái tâm trong sáng, cái đức cao đẹp giúp con người vững vàng trong mọi thử thách, để “Giàu sang không quyến rũ. Nghèo khó không chuyển lay. Uy lực không thể khuất phục”, hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ Nhân dân./.

 

………………..

  1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.12, tr.333.
  2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.12, tr.269
  3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.12, tr.361, 647
  4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.10, tr.175
  5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 114.
  6. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.113, 114.

Tin khác