Trong Di chúc, Bác di huấn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc điều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ”. Lời chúc thư này là niềm tin sâu sắc của Bác đối với đoàn viên và thanh niên, là di sản tư tưởng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển Đoàn Thanh niên.

Về chức năng, nhiệm vụ của Đoàn Thanh niên, theo Bác: “Đoàn Thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách, dìu dắt các cháu nhi đồng”. “Tổ chức Đoàn phải rộng hơn Đảng”. Cho nên, muốn thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ thì Đoàn Thanh niên phải thường xuyên củng cố tổ chức, tìm ra nhiều hình thức, phương pháp phù hợp để đoàn kết và tổ chức thanh niên một cách rộng rãi và vững chắc. Đoàn Thanh niên phải được tổ chức một cách chặt chẽ từ Trung ương xuống cơ sở. Bản thân đoàn viên phải tu dưỡng, rèn luyện, giữ vững đạo đức cách mạng, xung phong trong mọi công tác, cố gắng học tập chính trị, văn hóa, nghề nghiệp để lôi cuốn quần chúng và trở thành người cán bộ tốt.

Trong công tác lãnh đạo, Đoàn phải sâu sát điều tra nghiên cứu, thu góp bổ sung và phổ biến rộng rãi những sáng kiến hay, những kinh nghiệm tốt của quần chúng; hiểu rõ tâm lý của các tầng lớp thanh niên và giúp đỡ họ giải quyết các vấn đề một cách cụ thể. Nhiệm vụ của Đoàn là phải tìm mọi cách để gây một phong trào “to lớn và mạnh mẽ”. Trong đó, các phong trào thi đua yêu nước là điều kiện “nảy nở” ra nhiều thanh niên tích cực và tiên tiến, là tiền đề cho Đoàn phát triển mạnh mẽ, vững chắc, huy động được trí tuệ, lực lượng của thanh niên, góp phần vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Tuy nhiên, để Đoàn phát huy tốt chức trách thì các cấp ủy phải coi “xây dựng Đoàn là bộ phận trọng yếu của xây dựng Đảng” và “Đảng cần phải giúp đỡ Đoàn Thanh niên lao động tốt, đồng thời phải chọn những đồng chí đoàn viên đã kinh qua thử thách và đã đủ điều kiện đưa họ vào Đảng”, “chăm lo dìu dắt thanh niên vì thanh niên chưa từng trải và thiếu kinh nghiệm”.

Tóm lại, Người xem Đoàn viên, thanh niên trong tư cách là một chủ thể đang phát triển và tiếp tục hoàn thiện, là rường cột của đất nước, là cánh tay đắc lực của Đảng.